Pad imuniteta izlaže organizam napadima brojnih herpes virusa, koji se ispoljavaju na licu, usnama, kao i na drugim delovima tela.
Ove infekcije, koje se u narodu nazivaju i groznica, su veoma neprijatne, a nagoveštavaju ih crvenilo i plikčići
– Zavisno od lokaliteta gde se javljaju, herpese izazivaju dva tipa iz grupe herpes simpleks virusa ili HSV. Tip 1 HSV, poznat kao labijalni, zahvata u vidu groznice lice i usne. Genitalni herpes je drugi tip i zahvata genitalnu regiju. Iz porodice HSV potiče i zoster virus, uzročnik ovčijih boginja, odnosno varičele. Praćen je manifestacijama na koži i sluzokoži koje su prilično bolne i neprijatne – objašnjava dermatovenerolog primarijus dr Milan Bjekić iz Gradskog zavoda za kožne i venerične bolesti u Beogradu.
Kako dolazi do infekcija?
– Da bi nastala infekcija neophodno je da budemo u kontaktu sa inficiranom osobom. Virus često u organizam ulazi na mestima mikrotrauma, odnosno sitnih povreda kože ili sluzokože. HSV se prenosi direktnim kontaktom sa ranica obolelih, kao i putem sekreta, ljubljenja, oralnim i genitalnim seksualnim odnosima. Moguće je i asimptomatsko izlučivanje virusa, odnosno da inficirana osoba bez ikakvih simptoma prenosi virus putem direktnog kontakta. S druge strane, herpes zoster nakon preležanih ovčijih boginja ostaje latentno sakriven u ganglijama nerava glave i mozga i zadnjim korenovima kičmene moždine, čekajući priliku da se reaktivira. Pri padu imuniteta to mu i uspeva, što se prepoznaje po karakterističnim promenama na koži.
Kada nastaje prva infekcija HSV?
– Do primarne infekcije dolazi najčešće u ranom detinjstvu, dok još ne postoji imunološka odbrana. Obično neko iz porodice ili rodbinskih krugova, ko već ima groznicu na usnama, poljubi dete i tako mu prenese infekciju. Kod inficiranog deteta se ne javlja odmah herpes, jer virusna inkubacija traje od tri do deset dana. Inficiranje virusom nije isključivo vezano za najranije detinjstvo.
Nastaje i u adolescentnom periodu ljubljenjem ili putem seksualnog odnosa sa partnerom. HSV tip 1 po pravilu zahvata predeo usta i nosa, ali upražnjavanjem oralnih seksualnih odnosa može da se prenese i na genitalije partnera. HSV tip 2 najčešće sa javlja u analno-genitalnoj regiji, a prenosi se seksualnim putem. Poseban oblik predstavlja neonatalni herpes, koji nastaje inficiranjem novorođenčeta prolaskom kroz inficirani porođajni kanal majke. Na ovu vrstu herpesa naročito treba obratiti pažnju jer ponekad može da imao smrtni ishod po novorođenče.
PREVENTIVA I LEČENJE
Od herpes simpleks virusne infekcije izlečenja nema, a još nije pronađena vakcina, iako svetski istraživački centri na tome godinama rade. Jedina pouzdana preventivna mera je izbegavanje kontakta sa inficiranom osobom koja ima promene na koži i sluzokoži. Međutim, poseban problem predstavlja asimptomatsko lučenje virusa, jer inficirana osoba i tada može da prenese herpes, iako nema vidljivih manifestacija bolesti.
– Za seksualno prenošenje infekcije pravilna i redovna upotreba kondoma najpouzdanija je zaštita. Međutim, veoma se retko koristi kondom za oralni seks, zbog čega je prenos herpes virusa potpuno otvoren. Ranice koje se javljaju u okviru kliničke slike na genitalnoj regiji predstavljaju ulazna mesta za lakše prenošenje. Lečenje ovih virusnih infekcija je simptomatsko antivirusnim lekovima i određenim sredstvima za lokalnu upotrebu. S obzirom na to da nema apsolutno delotvornog leka treba raditi na jačanju imuniteta i svakako se javiti lekaru, čim se pojave prvi znaci i simptomi virusne infekcije – kaže dr Bjekić.
Šta je karakteristično za ove tipove virusa?
– Za oba tipa je karakteristično da ostaju trajno u organizmu, koji se od njih ne može da se izleči. Smeštaju se u ćelijama domaćina koristeći ih za razmnožavanje. Ali, koliko će često praviti povratne epizode zavisi od imuniteta inficirane osobe. Kada “odluče” da se aktiviraju, vraćaju se putem nerava do površnih ćelija kože izazivajući recidive. Recidivi mogu biti retki, povremeni ili česti, a njihovu pojavu aktivira stres, pad imuniteta i infekcije.
Koji su simptomi i znaci herpesa?
– Infekcija na licu je lokalizovana na prelazima između kože i sluzokože, na uglovima usana, oko nozdrva i u predelu kapaka. Najpre se javlja crvenilo, pa grupe vodenih mehurića poznate kao vezikule, koje obično izbijaju istovremeno. Kada plikčići puknu ostaju erozije koje mogu biti bolne, a sasušivanjem sadržaja vezikula nastaju kraste. Nekada je moguća i sekundarna bakterijska infekcija sa pojavom gnojanica.
Neretko su uvećane i bolne regionalne limfne žlezde, a primarna infekcija može biti praćena povišenom temperaturom, opštom slabošću i malaksalošću, kao i bolovima u mišićima. Međutim, kada dođe do recidiva, infekcije kraće traju i imaju blaži klinički tok. Zapravo, osoba koja ima herpes obično zna kada će se infekcija ponovo javiti, usled svraba i peckanja na mestu gde će izbiti promene. I genitalni herpes tokom primarne infekcije praćen je pojavom vezikula, bolnim erozijama i tegobama prilikom mokrenja, a uvećane su i bolne preponske limfne žlezde. I kod ove vrste infekcija recidivi su blaži i traju kraće.
